The most sad moments * Najsmutniejsze chwile

It's time to pack... See some of you in Poland. And I will not write anymore, because I'm too sad... :(

Juz czas sie pakowac... Z niektorymi do zobaczenia w Polsce. I juz nic wiecej nie napisze, bo mi za smutno... :(

Gambia No Problem...

Some of you were a little bit concerened because of my health problems in Dakar. So do not worry anymore. Since I'm here I can walk even along the most busy and dusty street around and it causes me no problems. Yes, I still have some cought - it looks like my body can not get rid of the Dakar's pollution totally yet. But it's disapearing slowly as weIl and I feel well and full of energy. And begin to enjoy company of others again instead of feeling like escaping from any human being around:).

Greetings from newly opened internet cafe where Amidou is the boss (yes, the same person who have hosted us in Sukuta 1 year ago and then take care of our accomodation in Brikama and Dakar:))!
The connection is really slow now, so that's the reason I'm not calling anyone, but it will be better...


Coniektorzy byli nieco zmartwieni moimi problemami zdrowotnymi w Dakarze. Ale juz nie ma czym sie martwic. Od kiedy jestem tutaj, moge spacerowac wdluz najbardziej ruchliwej i pelnej kurzu ulicy i wciaz czuje sie dobrze. Tak, mam wciaz kaszel - wyglada na to, ze moja cialo nie jest w stanie pozbyc sie jeszcze wszystkich polknietych spalin Dakaru. Ale i on powoli znika i generalnie czuje sie dobrze i pelna energii. I juz zaczyna mnie cieszyc towarzystwo innych, a nie meczyc:).

Pozdrawiam z nowootwartej kafejki, nad ktora piecze ma Amidou (tak, ten sam, co ugoscil nas w Sukucie rok temu, a nastepnie postaral sie o nocleg dla nas w Brikamie i Dakarze:))!
Poki co lacze dziala w slimaczym tempie, dlatego nawet nie usiluje do nikogo dzwonic, ale mam nadzieje, ze wkrotce bedzie lepiej...

Like in a paradise * Jak w raju

This time without african time, but with an extra speed we've arrived to The Gambia. Still looking around in a little bit suspicious way, soon could breath freely. Better air and better vibrations. And coming eventually home where peace and quiet, and space, and just nice sound of drumming somewhere near, and sounds of everyday life, and birds...
No, it's surely not like in paradise here in the meaning that everything is perfect, but it is so NORMAL. Healthy.

Tym razem bez afrykanskiego czasu, lecz sporym przyspieszeniem znalezlismy sie w Gambii. Wciaz jeszcze spogladajac nieco podejrzliwie i niechetnie na wszelkich osobnikow wokol mnie, szybko odetchnelam z ulga lepszym powietrzem i wibracjami. A trafienie do domu, gdzie cisza i spokoj, i przestrzen, i tylko mily uchu dzwiek bebnow gdzies niedaleko i odglosy zycia codziennego, i spiew ptakow oraz szum drzew owocowych...
Nie, nie ma tu raju w tym sensie, by wszystko bylo idealnie, ale jest tak NORMALNIE. Zdrowo.

Still here, where the air has its colour * Wciaz tutaj, gdzie powietrze ma kolor

Going to Gambia tomorrow, probably.
I've escaped from Dakar twice (for some hours) to an island called Ngor, situated close to Ouakam where I stay. Over there the air is much better and even my cought (which make me cry still on the way to the beach) dissapear for this hours completly to return just after coming back near to any busy street...
But I've found myself tired of constant company of people here, too. It's so difficult to have any privacy in this crowded place with so talkative noisy people.

Wszystko sie oczywiscie przesunelo w czasie. Planowany wyjazd do Gambii jutro w nocy, jak sie znowu cos nie zmieni. Ja dwukrotnie ucieklam na z Dakaru na pare godzin pobliska wyspe - Ngor. Tam powietrze jest znacznie lepsze i nawet kaszel, od ktorego dusze sie do lez w drodze na plaze, znika calkowicie, by wrocic dopiero po postawieniu nogi w poblizu ruchliwej ulicy...
Ale mam tez po dziurki w nosie towarzystwa innych. W tym zatloczonym miescie rozmownych, a wrecz glosnych ludzi ciezko o minite spokoju.

Missing some fresh air * Teskniac za swiezym powietrzem

Maybe you remember our first post from Dakar, more than one year ago? We've found this city dirty and stinky. I remember, that we were covering our faces to swallow less of this pollution-dust. We dreamed so much to go out of this huge dirty place, that eventually decided to overpaid trasport to the nearest, not so big, town.
With our second visit we stayed in Quakam, where you do not feel so much, that you are in huge capital city, so our impressions were slightly better. Unfortunatly, after next few visits I need to say our first observations were totally true.
Each visit in Dakar gives me some small health problems: frequent headache (reaction on nearly constant noise and worse quality of the air?), neausea, which began to apear by each visit in the busy, full of pollutions "centre", weakness, short of breath, dry cought...
And I'm afraid my reaction on Dakar is getting worse. Yesterday a short walk in the market district gave me so strong neausea, and then shivers, high temperature and weakness, that I agree to take me to the hospital to check if it is not malaria. Fortunatly test was negative and after sleeping huge amount of hours I'm getting better and stronger again. Just the impression that my stomach is full of gases make me unable to eat anything. By this visit nothing will make me to visit the centre again...


Nie wiem, czy pamietacie naszego pierwszego posta z Dakaru, ponad rok temu? Miasto to sprawilo na nas wrazenie brudnego i smierdzacego. Pamietam, ze przykrywalysmy usta, by spalinowy kurz w mniejszym stopniu dostawal sie do naszych drog oddechowych. Tak marzylysmy, by szybko wydostac sie z tego molocha, ze nawet zdecydowalysmy sie przeplacic za transport do pobliskiej, mniejszej miejscowosci.
Za drugim razem trafilysmy do Quakam, gdzie nie czuc az tak mocno, ze jest sie w stolicy-molochu, wiec nasze wrazenia byly nieco lepsze. Po kilku kolejnych wizytach w tym miescie stwierdzam jednak, ze pierwsze wrazenia byly jak najbardziej adekwatne.
Kazda wizyte w Dakarze jakos odchorowuje - czeste bole glowy (reakcja na nadmiar halasu i gorsza jakosc powietrza?), mdlosci, ktore z czasem zaczely sie pojawiac przy kazdej okazji chocby krotkiej wizyty w ruchliwym, smierdzacym spalinami "centrum", ogolne oslabienie, dusznosci, suchy kaszel...
I chyba reaguje na to miasto coraz gorzej. Wczoraj niedlugi spacer po dzielnicy handlowej spowodowal tak silne mdlosci, po ktorych nastapily dreszcze, temperatura i znaczne oslabienie, ze az dalam sie zawiezc do szpitala, by sprawdzic, czy to nie malaria. Cale szczescie wynik testu byl ujemny, a ja po przespaniu jakiejs nadmiernej ilosci godzin powoli dochodze do siebie i nabieram sil. Tylko wrazenie, ze brzuch mam wypelniony jakimis gazami sprawia, ze wciaz odrzuca mnie od wszelkiego jedzenia. Juz mnie nikt nie wyciagnie do centrum za tej wizyty w Dakarze...

Some changes of plans * Mala zmiana planow

So I'm in Senegal, Dakar, since early Friday morning.
After travelling from Gambia all the night, I've forgot to set alarm clock to menage to be apply for Malian viza before 12:00, so I needed to postpone it for yesterday. And yesterday I changed my mind. Lamin (see posts from my second visit in Dakar, 14th-15th February 2009), decided that, after organizing job for his employees, he can leave his job Friday afternoon and come back after my travel to Europe. So instead of going to Mali, I'm going to stay in Senegal till Friday so then the rest of the month we can spend in Gambia:).


A wiec jetem sobie w Senegalu, w Dakarze, juz od wczesnego piatkowego ranka.
Po calonocnej podrozy z Gambii zapomnialam nastawic budzik, by zdazyc przed 12:00 zlozyc wniosek o wize do Mali, a wiec przelozylam to na wczoraj. A wczoraj zmienilam plany. Lamin (patrz posty z mojej drugiej wizyty w Dakarze, 14-15 luty 2009) zdecydowal, ze, po rozdzieleniu innym pracy, moze zrobic sobie wolne juz od piatku wieczor do konca miesiaca. A wiec nie jade do Mali, lecz jeszcze 4 dni zostaje w Senegalu, a potem jedziemy razem do Gambii:).

Books to the library * Ksiazki do biblioteki

Books donated to the library of Sukuta Upper Basic School already. Radio covered the event, everybody was content.
All together there were 12 dictionaries (mostly middle-size, just 2 of them big), 4 atlases, 25 educational albums/encyclopedias, 137 children story books and, by the way, also 1 second hand globe-lamp, 60 pens, 4 big notemarks and one fotball.
Omar (my young "uncle") help me a lot taking most of the books by an overloaded wheelbarrow, I was carrying only one material bag with rest of the books. My African mother and wife of her brother with her youngest child on the back accompanied us as well.
Everything could happen thanks to great help of wonderful Valle - Spanish nurse I've met in Davenham in England, coming here for the first time - who took all the books from Chester down to London totally for free and then picked them up to Gatwick Airport, first repacking them together with helpful Redcoat staff.
Always smiling and joking manager of charity shop PDSA in Chester was a great help as well. After he realized why I buy so many books by him, he decided to "sell" me huge amount of children story books for totally symbolic prize and asked member of his staff to accompany me home to help with carrying it.
Most of pens and some children story books were donated by my "sister" - always thinking about others, Izabell, who gave me lots of other small gifts for locals as well.
Of course there were more people among my family and friends who helped me somehow, sorry I'm not able to mention everybody right now.

That's not the end, anyway. Althought lots of Sukuterians (inhabitants of Sukuta) and not only have got books as a gift already, there are still quite plenty in my room...



Ksiazki dostarczone do biblioteki szkolnej w Sukucie. Pan z radia przeprowadzil wywiad, wszyscy byli zadowoleni.
Uzbieralo sie tego bodajze 12 slownikow (wiekszosc sredniej wielkoscii, dwa wielkie), 5 atlasow, 25 roznych wydan albumowych/ecyklopedycznych, 137 ksiazek dla dzieci, a przy okazji rowniez 4 zeszyty A4, 60 dlugopisow, pilka i spory uzywany globus-lampka. Furore, tak jak sie spodziewalam, zrobily albumy dotyczace pilki noznej:).
Omar (moj nastoletni "wujek") prowadzil strasznie ciezka taczke obladowana z gora ksiazkami, a co sie nie zmiescilo, nioslam ja. Towarzyszyly nam moja afrykanska mama oraz zona jej brata z najmlodszym dzieckiem.
Wszystko moglo sie wydarzyc dzieki wielkiej pomocy nieocenionej Valle - hiszpanskiej pielegniarki poznanej natychmiast po przybyciu do Anglii, w Davenham - ktora zabrala wszystkie ksiazki swoim samochodem z Chester do Londynu totalnie za darmo, zawiozla je na lotnisko Gatwick, a nastepnie, wraz z pomocnym personem Redcoat, przepakowala je.
Ogromny wklad ma tez wiecznie usmiechniety i zartujacy kierownik sklepu charytatywnego PDSA w Chester. Gdy dowiedzial sie, dlaczego kupuje u niego tak wiele ksiazek, zdecydowal sie "sprzedac" mi ogromna ilosc ksiazek dla dzieci niemal za bardzo symboliczna kwote, a nastepnie poprosil pracownika, by pomogl mi te ksiazki zaniesc do domu.
Wiekszosc dlugopisow i troche ksiazeczek dla dzieci podarowala moja zawsze pamietajaca o innych "siostra", Izabell. Dostalam od niej rowniez sporo innych drobiazgow do podarowania lokalnej spolecznosci.
Oczywiscie moglabym wymienic jeszcze niemalo osob z rodziny i przyjaciol, ktorzy przyczynili sie do wszystkiego i przepraszam tych, ktorych nie bylam w stanie wspomniec.

To jeszcze nie koniec. Mimo, ze wiele prywatnych osob oraz rodzin w Sukucie i nie tylko otrzymalo w prezencie ksiazki (mniejsze czy wieksze, trudniejsze czy latwiejsze - staralam sie, by byly jak najlepiej dostosowane do poziomu znajomosci angielskiego oraz wieku), wciaz pozostala ich w moim pokoju niemala ilosc...

Porridge revolution * Nawet najlepsze jedzonko sie czasem przeje, czyli owsiankowa rewolucja

I love Gambian and Senegalian kitchen, but it's often very fat, expecially that West Africans love deep frying and I've never seen anyone wasting the oil left after frying... Missing some not oily food, lately I proposed porridge for the supper (called here, in an English way - dinner). I cooked it with fresh bananas and bakals (no white sugar!) and it looks that it was accepted:). But I believe it needed to be quite a revolution for African stomaches used to very different food;)

Uwielbiam kuchnie gambijska i senegalska, ale to nie zmienia faktu, ze czesto przybiera ona zbyt tluste formy. Szczegolnie, ze afrykanczycy uwielbiaja smazyc i to w glebokim oleju, a jeszcze nie spotkalam sie, by ktos ten olej ze smazenia wylewal... Steskniona za posilkami nie ociekajacymi olejem, zaproponowalam wiec ostatnio, tak na sprobowanie, owsianke i w wersji bananowej z bakaliami (bez bialego cukru!) chyba sie przyjela:) Choc z pewnoscia musiala byc niezlym szokiem dla Afrykanskich organizmow zwyklych do zupelnie innego jedzenia;)

How nice, peaceful, quiet... * Jak milo, przyjaznie, spokojnie...

So I'm back in Gambia. Feels home just after crossing the border. No cheating, easy communication and eventually some peace and quite surrounding.

A wiec w koncu wrocilam do Gambii. Od razu po przekroczeniu granicy juz jakby w domu. Ludzie o niebo uczciwsi, latwo sie porozumiec, a po ekspresowym dotarciu do Sukuty w koncu moge odpoczac od halasu i spalin.

African time * Czas afrykanski

African time... I haven't moved from Dakar yet. Maybe tonight or in the morning...

I w koncu sie jeszcze z Dakaru nie ruszylam. Moze wieczorem lub jutro z samego rana...

Railway in Senegal? thinking about Mali being still in hot Senegal * Kolej na kolej? czyli gdy mali mysla o Mali bedac wciaz w upalnym Senegalu

I love trains and this going from Senegal is quite famous, expecially is one of the very few in Africa and only one around. So 2 days ago I decided to visit the Dakars railway station.
The connection Dakar-Bamako does not exist anymore (last train departed last summer), but there are 3 other, Senegalian, connection. To Thies (very near to Dakar) train departs every day, to 2 other places, on the way to Khaolack, twice a week (inshallah).

I've visited embassy of Mali, too. To visit this country I need a visa and for 15 days (the shortest one) it costs 15000CFA, 2 photos and 2 waiting days. Probably inshallah, but maybe I'll check next time?...

Anyway, now it's time to go back to Gambia for some time. Tonight I'm going to look for a nice car which can take me there:)


Kolej to bardzo ciekawy wynalazek i jeden z moich ulubionych srodkow transportu. Polaczenie Dakar-Bamako (stolica Senegalu - stolica Mali) zdobylo sobie pewna slawe, chocby jako jedno z bardzo niewielu polaczen kolejowych w Afryce i niemal ewenement w tej czesci Afryki.
Wybralam sie wiec zobaczyc slawna zachodnioafrykanska kolej. Swoim skromnym francuskim mieszanym z jeszcze skromniejszym wollof zdolalam jakos wypytac o dostepne polaczenia. No i podobno sa trzy. Slynna kolej Dakar-Bamako niestety nalezy do przeszlosci (podobno latem odjechal ostatni pociag i nie wiadomo, kiedy i czy bedzie kolejny), ale codziennie pociag odchodzi do niedalekiego Thies, a dwa razy w tygodniu (Inshallah) do dwoch innych miejscowosci w kierunku Khaolack. Trzeba bedzie chyba ktoregos dnia wyprobowac i zabrac sie chocby do Thies ta droga:)

Wiza do Mali (dla osoby z Polskim paszportem) na 15 dni to 15000CFA, dwa zdjecia i 2 dni czekania. Tak przynajmniej mili panowie strzegacy wrot pieknej ambasady stwierdzili. Moze tez za jakis czas sprawdzimy?;)

Teraz chyba juz jednak czas pomyslec o powrocie do Gambii na dni pare, wiec wieczorkiem wybiore sie na poszukiwanie srodka transportu.

Spotykam sie z pytaniami o pogode tutaj teraz. W Gambii podobno upaly sa rzeczywiscie wieksze, ale juz i w Senegalu znaczna czesc dnia utrzymuje sie "patelnia", a niektore noce sa tak parne, ze najlepiej sie spi na dachu.
Komarow nie widac, ale i tak cos mnie zawsze dopadnie, gdy spie. Nastepnym razem wezme z Gambii moskitiere...